Merkezinde dünyaca ünlü Frieze’yi ağırlayan New York sanat fuarlarına ve bu kapsamda gerçekleştirilen etkinliklere güncel bir bakış.

Frieze New York, 2024 (Fotoğraf - Casey Kelbaugh)

Frieze

Bu sene The Shed’de gerçekleşen Frieze’de çoğunlukla global galeriler yer alıyor. Sanat eleştirmeni Jerry Saltz, mekânları pek çok sanat eleştirmeni tarafından eleştirilen The Shed hakkında; "batan bir gemide yerimizi değiştirmeye devam ediyoruz" diyor. Sosyal medya sanat ikonu jerrygogosian hesabını yöneten sanat eleştirmeni Hilde Lynn Helphenstein, mekânı alışveriş merkezine benzeterek, genel Frieze deneyiminin bu sene ruhunu kaybettiğini yazıyor. Pek çok sanat izleyicisini bir araya toplayıp diğer etkinlikleriyle şehre yayılsa da; mekânın bütünlüğü, çevresiyle kurduğu ilişki, fuar gezintisinin bir deneyime dönüşmesiyle Art Basel’in çok gerisinde kalıyor. Frieze’ye yeni bir fuarcılık anlayışının gerekli olduğu ve kendini yenilememesi durumunda eski heyecanına kavuşamayacağı, bu edisyonda konuşulan konular arasında.

Frieze Fuarından Kesitler, New York 2024 (Fotoğraflar: Beyza Dilem Topdal)

New York merkezli Tanya Bonakdar Gallery, teknolojiyi pratiğinin bir parçası haline getiren sanatçılarla öne çıkan büyük galerilerden biri. Yuko Mohri’nin "Decomposition" adlı yerleştirmesi, ahşap bir sehpa üzerinde yer alan meyveler, devreler ve bir megafondan oluşuyor. Bu eserde meyvelerin yoğunluğu üzerinden alınan veriler sese dönüştürülerek, nesne ile ses gibi görünmeyen olguların etkileşimi irdeliyor. Sanatçı, gündelik nesneleri yeniden düzenleyerek kinetik heykellere dönüştürüyor.

Yuko Mohri, Decomposition, 2022 (Fotoğraf: mohrizm.net)

Tanya Bonakdar standında daha çok "Aerocene" işiyle bilinen Arjantin’li sanatçı Tomás Saraceno’nun heykeline yer verilmişti. Saraceno, mimari, doğa bilimleri, havacılık gibi farklı alanlarla ilgilenen interdisipliner bir sanatçı. Sanatçının havada süzülen heykelleri ve etkileşimli enstalasyonları, çevreyi algılamanın ve sürdürülebilir şekilde yaşamanın yollarını öneriyor.

Ester Schipper Galeri ise, film yapımcısı ve görsel sanatçı Rosa Barba’nın "Double Rhymes" (2024) adlı kinetik işi ile yer alıyor. Filmin kendisini bir malzeme olarak kullanan sanatçı, kinetik heykellerinde endüstriyel sinema materyali ve izleyici arasında yeni bir ilişki kuruyor.

Rosa Barba Double Rhymes, 2024 (Fotoğraf: rosabarba.com)

Canada Galeri, Frieze’de Luke Murphy’nin "Celestial Pylon" isimli eserini sergiliyordu. Düşük çözünürlüklü LED panellerle minimal geometrik glitch estetiği yansıtan ve pikselleri hem içerik hem de araç olarak sunan bu eser, ahşap malzeme de içerdiği için dijitalin doğal malzemeyle iç içe geçtiği bir toteme dönüşüyordu. Ancak eser, yeterli alan ve boşluk verilmediğinden hak ettiği etkiyi yaratamıyordu.

Pek çok medya sanatçısıyla çalışan Kukje, Frieze’de yeni medya pratiklerinden herhangi biriyle yer almıyordu. Araştırma merkezli çalışan ve farklı bölgelere ait kâğıt kesme tekniklerini kullanan sanatçı Haegue Yang'e yer veriyordu. Kukje'nin bünyesinde medya sanat işlerine rastlanamasa da; fuar standartlarının ötesinde bir yaklaşımla sanatçının üretim sürecini de öne çıkarıyordu.

NADA

NADA (New Art Dealers Alliance) kâr amacı gütmeyen bir inisiyatif olarak yola çıkan galeriler ve sanat profesyonelleri tarafından kurulmuş. Galeri olarak NADA üyesi olup fuara katılabilmeniz için ise kurul onayından geçmeniz gerekiyor. Fuarda muhteşem genç galericiler ve sanatçılar öne çıkıyor.

NADA (New Art Dealers Alliance) Fuarından İzlenimler, 2024  (Fotoğraflar: Beyza Dilem Topdal)

Londra merkezli Xxijra Hii Galeri, ilk başta sanat merkezi olarak kurulup 2023’te galeriye dönüşmesiyle beraber yükselen sanatçılara alan açıp, ortaklaşa araştırma fikirine önem veren bir galeri. Richard Dean Hughes’un eserleriyle solo olarak katılmışlar. Konvansiyonel nesnelerin zamansal yönlerini parçalayıp yeniden birleştiren Hughe’nun "Other Voices" adlı eseri, çevresel verileri kullanarak rüzgâr simülasyonlarıyla hareket kazanan bir yerleştirme.

Tokyo merkezli Kana Kawanishi Gallery, yaratıcı teknolojiyi pratiklerine dahil eden sanatçılarla çalışmayı bir galeri. Hideo Anze’nin "RGB" serisi, ünlü portre çalışmalarını renk skalası ve veri görselleştirmesi üzerinden ele alıyor. Fuardaki işlerden biri ise Van Gogh’un “Self Portrait dedicated to Gaugin “ eserinin renk olarak okunup bir veri görseline dönüşmüş hali aslında. Calotype fotoğrafçılığının mucidi William Henry Fox Talbot’un tekniğinin "ışıkla çizim" olarak adlandırılmasından ilham alan Anze, "RGB" isimli serisinde, internetten başyapıt resimlerinin görüntülerini indirerek, bu görüntülerin histogramlarını aynı boyutta bir tuval üzerine çiziyor.

NADA’da standıyla dikkat çeken bir başka galeri ise Seul merkezli Foundry Galeri oluyor. Galeri, Jongwan Jang’ın "Where Birds Don’t Cry, A Mushroom Cloud" adlı işleri yer alıyordu. Herhangi bir medya aracı üretimde kullanılmasa da, ilham kaynağı ve sanatsal sesiyle, bilim kurgu ve teknolojiden epey etkilendiğini söylemek mümkün. Jongwan Jang, flora ve faunalar ile sürreal, distopik ve kaygılı bir dünya var ediyor. Askerlikte gece görüş dürbünleriyle gözlemlediği manzaralardan ilham alan Jang, bilim kurgu estetiği ve tuhaf bir korku hissi uyandıran serisinde evrim ve geliştirme kavramlarını araştırıyor.

Jongwan Jang, Where Birds Don’t Cry, A Mushroom Cloud, 2024 (Fotoğraf: Beyza Dilem Topdal)

New York’taki iki mekânının yanı sıra Los Angeles’ta da bir galerileri bulunan The Hole ise yükselen sanat pratiklerini öne çıkaran önemli galerilerden biri. Ry David Bradley’nin yapay zeka ile oluşturduğu "Evochase ve Everrush" serisi, resim pratiğini; video, sanal gerçeklik, dijitalleşme kavramları üzerinden soyutlayarak, teknoloji ve doğal olanın sınırlarını bulanıklaştırıyor. Resim ve dijital arasında gidip gelen baskıları sergileme şekliyle de öne çıkarıyordu.

Future Fair

4. Edisyonu Chelsea Industrial’da gerçekleşen Future Fair’da 60 yerli ve uluslararası galeri vardı. Future ve NADA’daki galeri ve izleyiciler, daha genç ve kesinlikle daha kolay ulaşılabilir bir kitle.

Future Fair, 2024 (Fotoğraflar: Beyza Dilem Topdal)

2013’te Brooklyn’de kurulan Transfer Gallery, fuarda yer alan tek medya sanatı odaklı galeri. Daha çok yazılım tabanlı işler üreten sanatçıları temsil eden Transfer, 2021’den beri Miami merkezli olarak faaliyet gösteriyor. Future Fair’a ise Kanadalı öncü medya sanatçılarından Lorna Mills ile katılmışlar. 90’lardan beri Net-Art (internet sanatı) ile uğraşan Mills’in işleri, internetin devasa çöplüğünden ve alt kültüründen besleniyor.

Yan Etkinlikler: Guggenheim (Lea Cheang - WHAT THE HECK)

Frieze haftasında gerçekleşen medya sanatı için önemli bir diğer etkinlik ise Guggenheim’da düzenlenen Shu Lea Cheang ve Noam Segal’in konuşmasıydı. 80 ve 90’ların New York’unu yaşamış ve o dönemde burada üretmiş bir sanatçı olan Cheang, medya sanatı, queer estetik, hacktivism, bilim kurgu filmleri gibi alanlarda çalışan Tayvan’lı sanatçı; bu sene LG Guggenheim ödülünün sahibi olmuş. Konuşmaya adını veren “What The Heck” kalıbı için ise ‘Kendi işimi anlatırken ben ne yapıyorum böyle deyip bu cümleyi aslında kendime söylüyorum’ diyor. 2019 Venedik Bienai’nde yer alan "3x3x6" adlı eseri, sanatçının en etkileyici işlerinden.

Guggenheim (Lea Cheang - WHAT THE HECK), 2024 (Fotoğraf: Beyza Dilem Topdal)

Cheang, Bienal’de işinin gösterildiği tarihi hapishaneden ilham alarak, günümüz endüstriyel hapishane mimarisine (3x3x6 metre) ve dijital gözetimine Panopticon ile atıfta bulunarak, çağdaş hapishane gerçekliklerini inceliyor. Enstalasyon; cinsel yönelim, bedensel veya ırksal farklılıklar nedeniyle dışlanan veya hapsedilen bireylerin öykülerini sunuyor. Aynı zamanda, görsel ve yasal hegemonyaların nasıl oluşturulduğunu ve dijital çağda artan ancak fiziksel olmayan hapishane biçimlerini konu alıyor.

Canal Projects

Kâr amacı gütmeyen bir sanat mekânı olan Canal Projects, direktörlüğünü Bard College’ın Küratöryal Çalışmalar programından mezun Summer Guthery’nin üstlendiği, ileri düşünür uluslarası sanatçılara alan açan bir kuruluş. Aynı zamanda mekâna özgü işleri, kütüphane bazlı araştırma programları, sanatçı konuşmaları ve kitap lansmanı gibi konularda da faaliyet göstererek mekânı aktif tutuyorlar.

Canal Projects, 2024 (Fotoğraf: Beyza Dilem Topdal)

Frieze kapsamında bir açılış resepsiyonu düzenleyen Canal Projects, iki farklı solo sergiyi, ekoloji ve teknoloji ekseninde bir araya getiriyor. Mekânın iki katına yayılan sergilerden birinde, Fernando Palma Rodriguez’in yeni sipariş edilen robotik yerleştirmesi; mısır bitkisinin kökenine bakarken toprağın endüstriyelleşmesini kültürel bağlarla ele alıyor. Mekânın mühendislik arka planı olan ve yerel sanat pratikleriyle çalışan Meksikalı sanatçının kinetik enstalasyonu kendi içinde bir koreografi ile hareket ediyor. Alt katta ise Summer Guthery’nin küratörlüğünü üstlendiği sergide Turong Cung Tung’un işleri yer alıyor.

Independent Fair

Frieze’den bir hafta sonra gerçekleşen Independent Fair'ın sanatçıların kurucu ve küratöryel ekip tarafından davet edildiği bir yapısı var. Orta ölçekteki galerilere alan açan Independent’ın küratöryel danışmanı Mathew Higgs, Independent’ı farklı bir yaklaşım sunma fırsatı olarak görüyor. “Blue Chip” olarak sınıflanan galerilerin domine etmediği, hiyerarşik yapıları ortadan kaldıraran bir fuar oluşturmayı hedeflediğini söylüyor. Böylece galerilerde solo sunumlar ve birbiriyle ilişkili iki-üç sanatçının işlerine derinlemesine odaklanan sergiler görülebiliyor.

Independent Art Fair, 2024 (Fotoğraf: Beyza Dilem Topdal)

Fuarda öne çıkan bir galerilerden olan Management, Anastasia Komar’ın işleri ile solo sergileme yapmayı tercih etmiş. Biyo-mühendislik, tarih ve mitoloji gibi alanlarla ilgilenen sanatçının 3D modelleme ve baskı tekniklerini kullandığı işlerine rastlıyoruz.

Yan Etkinliklerden

Hafta boyunca beş farklı performansın programlandığı, adını adresinden alan underground bir mekân 99canal6fl, on gününde iki sanatçının performansına ev sahipliği yaptı. Jake Oleson ve Kevin Peter He bir yapay zeka insan olma deneyimini anlamaya çalışsaydı nasıl olurdu fikrinden yola çıkarak oluşturdukları filmi, Unreal engine ve elektronik müzikle canlı olarak performe ettiler.