"Loading, Diyarbakır’da yaşayan ve üreten sanatçılar Cengiz Tekin ve Erkan Özgen’in girişimleriyle, kentin 2000’li yılların ilk çeyreğinde başlayan güncel sanat pratiklerini, özellikle genç sanatçılar ve sanatçı adaylarının yararlanabilecekleri kar amacı gütmeyen bir güncel sanat mekânı olarak kuruldu. Güncel sanatın içinde kendi tavrıyla var olacağı bir oluşum başlatmak isteğiyle yola çıkan Loading Bağımsız Sanat Mekânı yerleşik bir yapının parçası olmak yerine, var olan sanat ortamından beslenen aynı zamanda kendi söylemini geliştirip bu ortama yeni bir görüş alanı sunan bağımsız bir yapı olarak 2017 yılından bu yana faaliyet gösteriyor. Diyarbakır ve çevresinde yaşayan sanatçıların ve sanat takipçilerinin düşünce, üretim, proje ve sergileme süreçlerinde olanak ve motivasyon sağlamak ve Diyarbakır’da, uluslararası çağdaş sanat pratiklerini bireylere daha ulaşılabilir kılmak için çalışır. Loading, çalışmalarını üretmek, deneyimlemek, sergilemek, tartışmak ve kendi süreçlerini kolektif olarak şekillendirmek isteyen sanatçılara yönelik açık bir mekandır. Bu bağlamda, yaratıcı alanlarda, ticari kaygılara ve kısıtlamalara bağlı kalmaksızın, atölyeler, sanatçı ve küratör söyleşileri, video ve film gösterimleri, sergiler ve mekansal deneyler üzerinden diyaloğu ve etkileşimi destekleyen, katılımcı ve süreç odaklı çalışmayı destekle ve uluslararası sanat kurumlarıyla iş birliğine açık bir sanat politikasına önem vermektedir."

“Bildiğim kadarıyla Loading 2017 yılından beri, hem sanatçıların hem sanat izleyicil

erinin seslerini duyurmak amacıyla Diyarbakır’da faaliyet gösteren bağımsız bir sanatçı inisiyatifi. Bugün, özellikle bu kadar geniş bir bölgeyi etkileyen bir afet yaşanmışken misyonunuzun çok daha önem kazanmış olduğunu düşünüyorum. Siz Loading’in varlığını nasıl konumlandırıyorsunuz, sizce misyonunuz nedir?”

Loading olarak yaşadığımız coğrafyayı yıkacak derecede sarsan 2023 Türkiye-Suriye depremleri nedeniyle vefat eden, evsiz kalan, zaten evsiz olan vatandaşların, göçmenlerin, sınır ötesindeki komşuların ve yakınlarının acısını paylaşıyoruz. Çok üzgünüz ve birlikte iyileşmenin yollarını arıyoruz. Loading’in ilk kurulduğu zamandaki aciliyetlerini de unutmadan, yaşadığımız felakete ve belki devamı gelecek olan olası felaketlere karşı nasıl dirençlilik gösterebiliriz?, bunun yollarını arıyoruz.

Bizi bilmeyen okuyucalar için bir özet olarak geçmek gerekirse Loading Diyarbakır merkezli kâr amacı gütmeyen bağımsız bir sanat mekânı olarak 2017 yılından beri çalışmalarına devam ediyor. Bu doğrultuda panel, söyleşi ve atölye çalışmalarına destek sağlamak, misafir sanatçı programı düzenlemek, kentin güncel sanat pratiklerini arşivlemek, sanatçılar için danışmanlık desteği sağlamak, video gösterimleri ve sergiler organize etmek, süreli yayın takibi oluşturmak, yerel-ulusal ve uluslararası sanat kurumları, sivil toplum kuruluşları, güncel sanat inisiyatifleri, galeri ve sanatçı gruplarıyla işbirliği ilkelerini benimsiyor.

Diyarbakır’ın uluslararası alandaki sanatsal farkındalığını ve etkileşimini güçlendirmeye çalışıyoruz. Güncel sanat diyaloglarına sadece ev sahipliği yapmakla kalmayıp, Diyarbakır'ı ve bölgeyi diskur üretimi noktası haline getirmeye çalışması, bu misyonu sahiplenmesi bana kalırsa çok değerli. Diyarbakır’da ve bölgede  uluslararası çağdaş sanat pratiklerini, bireylere daha ulaşılabilir kılmak konusunda önemli bir topluluk hissine yarattığımızı düşünüyoruz.

Kolektif olarak sanatsal birlikteliği nasıl sürdürülebilir hale getiriyorsunuz? İzlediğiniz yollar, karşılaştığınız zorluklar nelerdir?

Loading bir sanatçı inisiyatifi ya da sanatçı kolektifi değil. Bağımsız bir sanatçı mekanı aslında. Durum böyle olunca birkaç sanatçının ya da bir grubun inisiyatifinde gelişen bir topluluk olmaktan ziyada izleyicisiyle, kullanıcısıyla sürekli dönüşen ve mekansallığa önem veren bir kurum olarak tanımlıyoruz kendimizi. Bölgede bu misyonu sahiplenen bir kurumsallık geleneği olmaması işimizi hem kolaylaştırıyor hem de zorlaştırıyor diyebiliriz. Bir yandan özgürlük, sınırsız bir çerçeve sunarken bir yandan elinin tamamen taşın altına koymayı gerektiren bir yapıyla karşı karşıyayız.

Sürdürülebilirliği sağlamanın en önemli yolunun sürdürülebilir diyalog ortamı oluşturmaktan geçtiğine inanıyoruz. Bir araya geldiğimiz programlarda karşılaştığımız kişilerle diyalogu sürdürmeye çok önem veriyoruz. 

Misafirlik programı kapsamında çeşitli disiplinlerden gelen kişileri belirlenmiş bir süre boyunca Loading mekanında ağırlıyor ve çalışmalarını sürdürmeleri için alan sağlıyoruz. Loading'in bir sanatçı oteli olmaması gerektiğini savunuyoruz. Her başvuruyu, geliştirilecek bir proje fikri olarak ele alıyoruz. Başvuran sanatçı, küratör, yazar ya da araştırmacıların kalış sürelerinin bir araştırmaya ya da üretime yetecek şekilde ayarlıyoruz ve bu sürede bir paylaşımda bulunmasını bekliyoruz. Ayrıca projelerini geliştirirken kentten bir paydaş, proje ortağı ya da işbirlikçi bulomaları yönünde kendilerini teşvik ediyoruz. Bu sayede bilgi aktarımı tek yönlü olmuyor ve demokratik bir perspektiften de kurtulmus oluyor. Bu paylaşımlar bir atölye olabileceği gibi, işin niteliği ve geldiği noktaya göre bir sunum ve sanatçı konuşması da olabiliyor.

Arşiv programı vesilesiyle tanıştığımız sanatçıların ulusal ve uluslararası sergi projelerine hazırlanmaları için danışmanlık seansları ve sergiler düzenliyoruz. Direktörlerimiz Cengiz Tekin ve Erkan Özgen tarafından bire bir gerçekleştirilen danışmanlık görüşmeleri izleycililerin Loading mekanını daha sık kullanmasına, kütüphanesinde ve mutfagında vakit geçirmesine de bir şekilde yardımcı oluyor. Böylece söyleşi ve atölyelerde karşılaştığımız izleyiciler çoğu zaman farklı atölye ve konuşmalara da katılıyorlar. Her atöye farklı bir topluluk yaratıyor…

Bölgede faaliyet gösteren bir sanatçı inisiyatifi olarak aldığınız sorumluluklar nelerdir? Özellikle içinde bulunduğumuz zor günlerde sanat ne işe yarar?

Bölgede sanat ile uğraşan bireyler için, kendileri ile aynı ilgileri paylaşan insanlarla buluşma noktası olup ilgilerini geliştirmek ve çalışmalarını güçlendirmek için çalışıyoruz. Program çatımız bu yönde geliştiriyoruz. Bu felaketlerin sonunda gördük ki Loading’in en önemli programlarından biri olan arşiv çalışmaları bu noktada önemli. Loading arşiv programı olarak Diyarbakırda ve bölgede gerçekleşen güncel sanat ve sanatçı dosyalarını arşivliyoruz.  Bu süreçte depremden etkilenen sanatçılar hakkında pek çok kurum bizimle iletişime geçti. Biz de gelişen aciliyet doğrultusunda arşivin ölçeğini biraz daha büyütmeyi düşünüyoruz.

Kolektif olarak, deprem sonrası sanat sektöründe birçok dayanışma ağı kurulmuş olmasına karşın, kurumlar büyük bir sessizliğe büründü; sergilerin ve etkinliklerini kesintiye uğraması hakkında ne düşünüyorsunuz? Sanat emekçilerine ve izleyicisine etkisi ne yönde oluyor?

6 şubat sabahı uyku vaktinde büyük bir sarsıntıyla yataklarımızdan fırladık. Önce aile bireylerimizle birbirimize sarıldık. Geçsin diye beklediğimiz kıyamet geçmiyordu giderecek şiddeti artıyordu. Kıyametler ve beraberinde gelen, hafızalarımızdan silinmeyecek ve sonraki birkaç kuşağa kadar yayılacak utanç haberleri ertesindeki günlerde devam ediyordu. Kıyamet diye hafife almıştık; tüm olanlar ve olacak olanlar izi asla silinmeyecek bir katliamın lekeleri olarak tek tek yerleşiyordu bedenlerimize, kayıt alıyorduk. Komşu illerde ve ülkelerde hayatını kaybeden, yaralanan, hayatı bundan sonra tamamen değişmiş olan bir sürü insandık artık. Kolektif bir travma yaşadık. Aktarılmış, kolektif bir yas. Evleri yıkılmayanlar olarak evlerimize girmeye utandık. Yerlerde kar varken enkaz altında kurtarılmayı bekleyenleri düşünerek gece uyku uyumaktan utandık. Elbette tüm bunları bireysel sorumluluğumuz gibi mağduru da suçlayarak teker teker hepimize yıkmak haksızlık. Ama yaşadıklarımızın, gördüklerimizden üstesinden gelemedik. Böyle bir ortamda işe gitmek, kitap okumak, sergi izlemek, bir bilim kongresine katılıp bilgi edinmek kimin umrunda olurdu? Bizim değil.

Bu sorunuzu rasyonel bir akılla ve depremin politikliğine değinen bir yerden cevaplamak isterdim lakin fikir dediğimiz mevzu da rasyonel ile duygunun karışımıdır. Böylesi bir felaket ve savaş politikasının hâkim olduğu yerde saf akıl diye bir şey olamaz. Şu konuda haklısınız acil kriz durumlarında işlerini ilk olarak bırakıp krize odaklananlar kültür sanat alanında çalışan profesyoneller oluyor ve elbette STKlar bu konuda bir dayanışmayı örgütlüyorlar. Ama tüm gücünü ve hakikatini üzerinde yaşadığı yerküreden alan sanat endüstrisinin de böylesine bir krizde özne olarak "sessiz kalma" ve "ses çıkarma" arasında bir yerde politik olarak duruş sahibi olmaya dair hakkı olması gerektiğini düşünüyorum.

Kolektif birlikteliğin bir sanatçının hayatı boyunca deneyimlemesi gerektiğini, birlikte çok sesli bir ortamda bulunmanın sanatçının bireysel üretim sürecine de sonradan katkı sağlayacak bir durum olduğunu düşünüyorum. Loading insiyatifine baktığımızda süreç odaklı bir yapıya sahip olduğunu ve bu çok seslilik sayesinde birçok alana uzandığını görüyorum. Sizce kolektif birliktelik bir sanatçının mutlaka deneyimlenmesi gereken bir şey midir, sanatçıya nasıl katkı sağlar/sağlar mı?

Kesinlikle katılıyoruz. Sizde çok güzel özetlediniz. Özellikle benmerkezcil çalışma fikrinden izleyiciyi uzaklaştırmak istiyoruz. Güncel sanatta kolektif ve sosyal etkileşimli pratiklere özel ilgi duyan bir sanat mekanıyız. Küratöryel süreci, birlikte yapma ve konuşma sürecinde ortak üretim ve söylemselliğin ortaya çıkmasına izin veren, değişken topluluklarla birlikte çalışmanın bir türü olarak kabul ediyoruz. Çok katmanlı ortak bir söylemsel alan oluşturmak, küratöryel pratiğimizde merkezi bir rol oynuyor. Atölyelerimizi farklı disiplinlerden gelen izliyecinin dikkatine sunmak adına farklı perspektifler açacak doğrultuda kurguluyoruz. Atölye ortamında herkesin birbirinin işi hakkında fikir alışverişinde bulunmasına, süreç odaklı olmasına odaklanıyoruz.

Günümüzde teknoloji hızla gelişmekte ve sanatın içinde de varlığını göstermekte. Bu sebeple sanatçı, öğrenme, araştırma, başka insanlarla çalışma pratiğine alışarak belli başlı projelerde kolektif çalışma pratiğini oluşturmakta. Bu duruma özellikle pek çok farklı yazılım ve donanımın kullanıldığı yeni medya sanatında sıkça rastlıyoruz. Siz bu gelişen teknoloji ile değişen sanat camiasını nasıl tanımlıyorsunuz?

Yeni medya sanatının disiplinlerarası bir üretim alanı olmasını, daha fazla izleyici için erişilebilir olmasını, demokratik bir ortam sunmasını değerli buluyoruz. Biz de Loading olarak, Diyarbakır’da ve çevresinde yaşayan sanatçılara yeni bir bilgi ve beceri birikimi sağlamayı, yeni teknolojilerin sağladığı yeni ifade olanakları ve güncel temalar ile sanatsal kariyerlerinin gelişimine katkıda bulunmayı hedefliyoruz.