Bir süredir medya sanatı odaklı yayın Piksel.Bülten’in Instagram adresinde tüm dünyadan sanatçıları ve son dönem eserlerini ağırladığımız Picks bölümü üzerine araştırmalar yaparken, sesi bir mecra olarak kullanan sanatçılara sıklıkla rastladım. Bazen sesleri mekâna yayan bazen de üç boyutlu heykellere dönüştüren sanatçıların pratiklerini yakından inceleme fırsatım oldu. Zürih Sanat Üniversitesi'ndeki (ICST) Bilgisayar Müziği ve Ses Teknolojisi Enstitüsü’nün devam eden araştırma projesi olan Elektroakustik Mekânlar’a da bu araştırmalarım sırasında rastladım.

ICST - Institute for Computer Music and Sound Technology , Sanatçı Misafir Programı (Fotoğraf: zhdk.com)

Piksel.Bülten olarak Picks bölümünde sesle ilgilenen pek çok sanatçıya yer vermişken, bu mecrayı anlamak için analog olarak tasarlanmış parçaların orijinal ses kalitelerini kaybetmeden dijitale nasıl “aktarılabileceği” sorusuyla ilgilenen Elektroakustik Mekânlar’ın serüvenine yakından bakalım.

ICST: Bilgisayar Müziği ve Ses Teknolojisi Enstitüsü

Zürih Sanat Üniversitesi’nde yer alan (ZHdK) Bilgisayar Müziği ve Ses Teknolojisi Enstitüsü, 2005 yılında kurulan, araştırma, eğitim ve müzikal yaratıcılık gibi alanlarında faaliyet gösteren bir oluşumdur. Uzun süredir üç boyutlu ses projeksiyonuna odaklanan Bilgisayar Müziği ve Ses Teknolojisi Enstitüsü’nün faaliyetleri arasında; Arayüzler ve Artırılmış Enstrümanlar, Dokunsal/İşitsel Algı, Elektroakustik Müzik Performans Uygulaması, Ses Tasarımı, Teori/Notasyon/Temsil, Akustik Ekoloji ve Üretken Sanat yer alır. Matematik, mühendislik, psikoakustik, bilgisayar bilimi, jeneratif sanat, medya sanatı, müzikoloji, müzik teorisi, performans ve kompozisyon gibi çeşitli profesyonel arkaplanlara sahip bilim insanlarını ve sanatçıları bir araya getiren bu oluşum, teknoloji ve müzik arasından temellenen projeler yayınlıyor. Sanatsal araştırmanın önemini vurgulayan ICST'nin ana motivasyonu ise sanatçıların üretim süreçlerindeki müzikal yaratımın desteklenmesi ve teşvik edilmesidir.

ICST Ekibi, The Institute for Computer Music and Sound Technology at the Zurich University of the Arts (ZHdK) (Fotoğraf: zhdk.com)

Analog ve Dijital Bir Frekans: Elektroakustik Mekânlar

ICST, bir süredir Les Éspaces Electroacoustiques (Elektroakustik Mekânlar) isimli bir araştırma projesi yürütüyor. Bu araştırma projesi kapsamında 20. ve 21. yüzyılın elektro-akustik kompozisyonlarını inceleyen oluşum, analog olarak tasarlanmış parçaların orijinal ses kalitelerini kaybetmeden dijitale nasıl aktarılabileceği üzerine kafa yoruyor. Bunun sonucunda da 80’lerden günümüze elektroakustik ses performanslarından oluşan Les Éspaces Electroacoustiques (I,II,III) albümleri ortaya çıkıyor. 2016’da başlayan serinin üçüncü ve (şimdilik) son  edisyonu, geçtiğimiz yıl Bandcamp üzerinden yayınlandı. 

The Institute for Computer Music and Sound Technology at the Zurich University of the Arts (ZHdK) (Fotoğraf: zhdk.com)

Allbümün içeriğine hızlı bir bakış attıktan sonra çeşitli elektroakustik sesleri deneyimlemeye hazır mısınız?

Üçüncü albüm, 80'lerin ortalarından itibaren yaratılan ve dijital teknolojilerin kullanılmaya başlanmasından bu yana gelişen canlı elektronik müzik performansı pratiğinin temellerine referans veriyor. Elektroakustik müziğin büyüleyici repertuarına dair güncel bir bakış açısı sunan seçkide; Thomas Kessler - Flute Control (1986), Kaija Saariaho - Nuits, adieux (1991), Horacio Vaggione - Shifting Mirrors (2016), Hans Tutschku - pressure-divided (2015), Georg Friedrich Haas - Ein Schattenspiel (2004), José Manuel López López - Sottovoce (1995), Marco Stroppa - ... of Silence (2007), Bernhard Lang - Differenz / Widerholung 6a (2002) ve  Peter Ablinger’in Instrumente und ElektroAkustische Ortsbezogene Verdichtung, »das Blaue vom Himmel« (1995-1997) isimli deneysel parçaları yer alıyor.

Ses üretimi için kullanılan araçların farklılıklarına ve çeşitli kompozisyonlara rağmen, seçkide yer alan tüm parçalar ortak bir yerden temelleniyor: deney yapma hevesi.

Hans Tutschku, pressure-divided (2015)

Bernhard Lang, Differenz / Wiederholung 6a (2002)

Thomas Kessler, Flute Control (1986)

Albümün yaratıcıları:

Sarah Maria Sun, soprano

Liliana Poli, Kadigia Bove, Elena Vicini and Berto Troni, voice

William O. Smith, clarinet

Monica Bacelli, mezzo-soprano

Michele Marasco, alto flute

Francesco Giomi, Damiano Meacci and Kilian Schwoon, live electronics

Johannes Herrmann, piano

Lucía Carro Veiga, percussion

Kees Tazelaar, sound projection

Carlos Hidalgo, sound projection

Germán Toro Pérez, sound projection and artistic direction

Florian Bogner, recording and mastering

Leandro Gianini, recording

Kaynak:

Les Éspaces Electroacoustiques III col-legno.com

Institute for Computer Music and Sound Technology zhdk.ch

Les Éspaces Electroacoustiques albüm serisinin tamamını deneyimlemek için ICST'nin bandcamp sayfasını ziyaret edebilirsiniz. Sanat ve teknolojinin birlikteliğinden ilham alan gelecek Teknoloji dosya seçkisinde görüşmek üzere!