Günümüz sanatının en önemli ve saygın video sanatçılarından biri olan Bill Viola, 12 Temmuz 2024 tarihinde Kaliforniya’daki evinde vefat etti. Uzun zamandır alzheimer hastalığıyla mücadele eden sanatçı, 1970’lerden bugüne video teknolojisini kullanarak insan olmanın gizemli yanlarını inceledi. Video sanatı ve yeni medya sanatı arasındaki köprülerin kurulmasında önemli katkıları oldu. Güncel teknolojileri kullanarak geleneksel resim ve heykel sanatının ötesine geçmeyi arzuladı. Doğum, ölüm, aydınlık, karanlık, arzu, gerçeklik ve bilinç gibi temel insan deneyimleri arkasındaki fikirlere odaklanan çalışmalarında her daim insan olmanın ne demek olduğunu sorguladı. Zen budizmi, İslam sufizmi ve Hıristiyan mistisizmini kullanarak Doğu ve Batı kültürleri arasında bir köprü kuran Viola, binlerce sanatçıya ilham oldu ve olmaya da devam ediyor.

Bill Viola, 2012 (Fotoğraf - Javier Zorrilla)

Bill Viola, Inverted Birth, 2017 (Fotoğraf - Copenhagen Contemporary)

Video sanatçının öncülerinden biri olarak kabul edilen Bill Viola’nın Türkiye’deki en kapsamlı sergisi Bill Viola: Geçici, 2010 yılında Borusan Contemporary’de izleyiciyle buluştu. Son olarak sanatçının Sal isimli yerleştirmesi, Odunpazarı Modern Müze'de 2022 yılında açılan ve erken kapatılma kararı alınanYas ve Haz sergisinde yer aldı.

Sanatçıyı, Bill Viola: Geçici sergisinden sinematik hikâyelerle anıyoruz.

Chott el-Djerid (Işık ve Isıyla Portre, 1979)

"1979 Chott el-Djerid, Tunus’taki Sahara Çölü’ndeki büyük, kurumuş bir tuz gölünün ismi. Gün ortasındaki güneş ışığından dolayı burada insanlar sanrı görebiliyor. Yoğun çöl sıcağının dönüştürdüğü, büktüğü, yamulttuğu ışık, aslında orada olmayan şeylerin orada olduğu izlenimini yaratıyor. Ağaçlar ve kum tepeleri yerden yukarıda duruyor, dağların ve binaların kenarları titreşiyor, oynaşıyor, renk ve biçim birbirine karışarak ışıl ışıl bir dans yaratıyor. Çöl imgeleriyle Illinois ve Saskatchewan, Kanada’ya ait kış görüntüleri ve bazı yerlerde kar fırtınası görselleri birlikte kullanılıyor. Birbirine ters iklim koşulları benzer bir belirsizlik, dezoryantasyon ve aşina olmama hissi yaratıyor. Video için özel olarak üretilmiş telefoto lensler aracılığıyla kamera imgenin sınırlarını zorluyor ve normal koşullar altında parçalanacak görüntü, imgeyi birlikte tutabilecek keskinliğin eksikliği, gerçeklikle ilgili algılarımızı yeniden gözden geçirmemize neden oluyor ve sıra dışı bir şeye baktığımızı fark ediyoruz; fiziksel olan psikolojik olana dönüşüyor. Halüsinasyonların kimyasal ya da biyolojik dengesizliklerden dolayı olduğuna inanıyorsak, sanrılar ve çöl sıcağının etkileri de arazinin halüsinasyonları olarak görülebilir. Başka bir insanın rüyasının içinde olmak gibi."

Sal (The Raft, 2004)

"Çeşitli etnik ve ekonomik kökenlerden gelen bir grup on dokuz erkek ve kadın, aniden, yüksek basınçlı bir hortumdan gelen büyük bir su saldırısına uğrar. Bazıları derhal devrilir, bazıları ise kendiliğinden olmuş tufana karşı kendilerini tutabilir. Her yerde su uçuşur, kıyafetler ve bedenler dövülürken, soğuk ve sertliğe karşı stres ve acı çeker. Gruptaki insanlar hayatta kalmak için birbirlerine tutunurlar, çünkü dik durma hareketi yoğun bir fiziksel mücadele gerektirir. Sonra, aynı geldiği anilikle duran su ardında, acı çeken, şaşkın, hırpalanmış bireyler bırakır. Grup yavaş yavaş toparlanır, bazıları duyularını geri kazanır, bazıları ağlar ve bazıları da korku içinde kalırken, gücü kalmış az sayıda kişi yere düşenlerin ayağa kalkmasına yardımcı olur."

Üç Kadın (Three Women, 2008)

"Üç Kadın, Dönüşümler serisinin bir parçası. Bu seride, insanın iç dünyasının zamanın akışıyla dönüşme süreci inceleniyor. Sufi mistik Ibn al’ Arabi, hayatı sonsuz bir yolculuk olarak tanımlamıştı, ‘Benlik, kıyısı olmayan bir okyanustur. Bu ve öbür dünyada buraya bakmanın başı ve sonu yoktur.’ Üç Kadın, insan hayatının sonsuz olduğuna dair derin inanca dayanıyor.Karartılmış, hayaletimsi gride bir anne ve iki kızı yavaşça görünmeyen bir sınıra yaklaşır. Yaşamla ölüm arasındaki eşiği işaretleyen su duvarından geçerken ışığa doğru hareket ederler, etten kemikten yaşayan insanlara dönüşürler. Kısa bir süre sonra anne, geri dönmesi gerektiğini anlar. Daha sonra kızları onu yavaşça takip eder, ışıldayan, gri zaman huzmelerinin içinde kaybolmadan önce son bir kez dünyaya bakma isteğine karşı koyamazlar."

Eser Metinleri: Bill Viola: Geçici, Google Arts And Culture (Sunan: Borusan Contemporary)

Sergiyi Google Arts & Culture üzerinden ziyaret etmek için tıklayınız.

Sergi broşürü için tıklayınız.